ΚΑΤΑΝΟΩΝΤΑΣ ΤΗΝ ΑΝΑΒΛΗΤΙΚΟΤΗΤΑ

Γιατί βάζουμε τη ζωή μας σε αναμονή;

"Αναβλητικότητα" σημαίνει να αναβάλεις να κάνεις κάτι που γνωρίζεις ότι πρέπει ή χρειάζεται να κάνεις. Όλοι μας μπορεί κάποιες φορές να αναβάλουμε ως ένα βαθμό τα πράγματα που χρειάζεται να γίνουν. Όλοι μας έχουμε πει ‘θα το κάνω αργότερα’ ή "πρέπει να κάτσω να το κάνω αυτό".

Ωστόσο, μερικοί άνθρωποι αναβάλουν συστηματικά και σε τέτοιο βαθμό που σιγά-σιγά τα πράγματα που έχουν να κάνουν συσσωρεύονται σε έναν μεγάλο όγκο, προκαλώντας έτσι επιπρόσθετο - και μάλλον περιττό; - άγχος και πίεση στη ζωή τους. Τι συμβαίνει σε αυτές τις περιπτώσεις; Τι γίνεται όταν η αναβλητικότητα επηρεάζει με αρνητικό τρόπο τη ζωή σου στην καθημερινότητα, π.χ. αυξάνει το άγχος σου, δυσκολεύει τη δουλειά σου, προκαλεί αναξιοπιστία στις σχέσεις σου, έχει επιπτώσεις – κάποιες φορές ίσως σημαντικές - και σε άλλους γύρω σου;

Οι λόγοι μπορούν να ποικίλουν. Έρευνες δείχνουν ότι οι άνθρωποι τείνουν να αναβάλουν για τους παρακάτω κυρίως λόγους:

1. Έχεις την αίσθηση ότι δεν είσαι καλός/ή σε αυτό που κάνεις.

Μπορεί να έχεις την αντίληψη ότι όσοι/ες κατακτούν τους στόχους τους ή πραγματοποιούνται κάποιες ιδέες τους, είναι κάτι που συμβαίνει ή το κάνουν «με τη μία» – δηλ. χωρίς εμπόδια, δυσκολίες, αμφιβολίες, προσπάθειες ή ακόμα και μη ευνοϊκές συγκυρίες.

Έτσι, όταν τα πράγματα γίνονται δύσκολα μπορεί να σκεφτείς «αυτό που κάνω μάλλον είναι λάθος, καλύτερα να τα παρατήσω». Όμως, οι άνθρωποι που πετυχαίνουν να φέρουν εις πέρας τους στόχους τους φαίνεται να ξέρουν από πριν ότι στις προσπάθειές τους θα βρουν δυσκολίες. Κι όταν συναντούν εμπόδια, φάινεται να επιλέγουν να συνεχίσουν την προσπάθεια παρά να παραιτηθούν στη πρώτη δυσκολία.

2. Υποθέτεις ότι θα πρέπει να έχεις συγκεκριμένη διάθεση.
Μπορεί να χρειάζεται να κάνεις κάποια πράγματα που είναι βαρετά ή απαιτητικά, για τα οποία ίσως ποτέ δεν θα έχεις «το κέφι» να τα κάνεις. Όμως, πότε θα έχεις τη διάθεση να ασχοληθείς με κάτι που δεν σου πολυαρέσει; Αν, ωστόσο, παρ’όλα αυτά ξεκινήσεις να τα κάνεις το πιθανότερο είναι να αρχίσεις να έχεις την αίσθηση της εκπλήρωσης και της απαλλαγής από αυτές τις μη ευχάριστες ασχολίες που είναι απαραίτητο να γίνουν.

3. Ο φόβος της αποτυχίας.
Μπορεί να έχεις αποκτήσει τη συνήθεια να αφήνεις τα πράγματα μέχρι την τελευταία στιγμή και μετά να λες «δεν είχα χρόνο για να το κάνω» ή «δεν είχα χρόνο να το κάνω καλύτερα ή πιο υπεύθυνα κτλ.». Συνήθως, με αυτό τον τρόπο δίνεις στον εαυτό σου μια δικαιολογία και τον προστατεύεις από το ενδεχόμενο μια πιθανής «αποτυχίας» ή ίσως και της πιθανής κριτικής από τους άλλους ή και για άλλους δικούς σου λόγους. Έχεις σκεφτεί ότι μια τέτοια στάση μπορεί ίσως να έχει αλυσιδωτές συνέπειες τόσο σε ‘σενα όσο και σε άλλους;

4. Ο φόβος της απόρριψης ή της οικειότητας.
Μπορεί να αποφεύγεις να καλείς φίλους στο σπίτι σου ή να κάνεις εκείνα τα τηλέφωνα, διότι μπορεί να αισθανθείς απόρριψη. Επίσης, μπορεί να μην αισθάνεσαι πολύ άνετα στην ιδέα ότι οι άλλοι θα σε γνωρίσουν καλύτερα. Η αναβλητικότητα βοηθάει στο να κρατήσεις τους άλλους σε μια ασφαλή συναισθηματική απόσταση, επιτρέποντάς σου να αποφύγεις να δείξεις τον εαυτό σου στους άλλους.

5. Ο φόβος της επιτυχίας.
Αν κατορθώσεις κάτι καλά, τότε μπορεί να ανησυχείς ότι θα τραβήξεις πάνω σου περισσότερη προσοχή ή ότι μπορεί να δημιουργήσεις περισσότερη δουλειά για τον εαυτό σου.

6. Έμμεσα ανταποδίδεις σε κάποιον/α.
Μπορεί με την αναβλητικότητά σου να αντεκδικείσαι έμμεσα κάποιον/α. Αν, για παράδειγμα, αισθάνεσαι ότι σε διατάζουν ή ότι σε αναγκάζουν να κάνεις κάτι, τότε η αναβλητικότητά σου μπορεί να είναι ένας έμμεσος τρόπος που βρίσκεις για να εκφράσεις παθητικά το θυμό σου ή να επαναστατήσεις, αντί π.χ. να εκφραστείς πιο ξεκάθαρα ή πιο άμεσα.

7. Έλλειψη δέσμευσης.
Μπορεί απλά να θεωρείς ότι αυτό που χρειάζεται να κάνεις δεν είναι τόσο σημαντικό, ότι δεν σε ενδιαφέρει προσωπικά κι έτσι δεν αξίζει να καταβάλεις γι’ αυτό οποιαδήποτε προσπάθεια. Ή μπορεί να το θεωρείς δυσάρεστο και να προτιμάς να κάνεις κάτι άλλο ευκολότερο ή πιο ευχάριστο.

Μερικοί τρόποι για να ξεπεράσεις την αναβλητικότητα:

Απλά κάν’το. Ακούγεται απλό, ωστόσο ο τρόπος για να κάνεις κάτι, εφ’όσον θέλεις, είναι απλά να το κάνεις. Όπως ακριβώς και με το κολύμπι, για να κολυμπήσεις χρειάζεται να μπεις στο νερό.

Σχεδίασέ το. Το να βάλεις στο ημερολόγιό σου τα πράγματα που χρειάζεται να κάνεις ή το να φτιάξεις μια λίστα με αυτά είναι για πολλούς ένας χρήσιμος τρόπος να οργανωθούν καλύτερα και να μειώσουν την αναβλητικότητά τους.

Χώρισε αυτά που πρέπει να κάνεις σε μικρότερα κομμάτια. Αν κάποια πράγματα που χρειάζεται να κάνεις φαίνονται πολλά ή μεγάλα, ένας αποτελεσματικότερος τρόπος είναι να τα χωρίσεις σε μικρότερα μέρη. Αυτό θα βοηθήσει να μειώσεις το άγχος, αφού αντί να θεωρείς ότι πρέπει να κάνεις ένα υπερβολικό άλμα μπορείς να κάνεις πολλά μικρότερα βήματα προς τον στόχο που δηλώνεις ότι θέλεις να φτάσεις.

Μοιράσου. Αν αυτά που έχεις να κάνεις είναι πάρα πολλά, δεν χρειάζεται απαραίτητα να θεωρείς ότι πρέπει να τα κάνεις όλα μόνος/η σου. Αν ζητήσεις ξεκάθαρα βοήθεια είναι πολύ πιθανόν να υπάρξουν κάποιοι που ευχαρίστως θα ήθελαν να βοηθήσουν. Αυτό μπορεί να κάνει και την διεκπεραίωση των εργασιών πιο ευχάριστη, αφού καλλιεργεί το ομαδικό πνεύμα.

Σκέψου διαφορετικά. Αν πριν ξεκινήσεις να κάνεις κάτι έχεις ήδη αποφασίσει ή «προβλέψει» ότι θα αποτύχει, αν οι προσδοκίες σου είναι τόσο υψηλές που αποθαρρύνεσαι από το να προσπαθήσεις, αν τα θέλεις «όλα ή τίποτα», τότε ίσως χρειάζεται να αμφισβητήσεις τέτοιους τρόπους σκέψης καθώς φαίνεται να αυξάνουν την αναβλητικότητα. Πολλές φορές είναι πιο αποτελεσματικό να κάνεις μια καλή και ικανοποιητική δουλειά παρά μια άψογη δουλειά.

Αντάμειψε τον εαυτό σου. Ίσως έχεις την αντίληψη ότι τα μικρά βήματα δεν είναι άξια αναγνώρισης ή σημασίας. Ίσως έχεις μάθει να κρίνεις τον εαυτό σου (ή και τους άλλους) με ιδιαίτερα αυστηρά κριτήρια ή ότι η ανταμοιβή ή η επιβράβευση αξίζει μόνο για «μεγάλα ή δύσκολα επιτεύγματα». Ωστόσο, το να ανταμείψεις τον εαυτό σου μπορεί να είναι σημαντικό καθώς ενισχύει την αυτοπεποίθησή σου και κάνει πιο ευχάριστη τη διαδικασία. Αν πάλι τα πράγματα δεν γίνουν όπως έλπιζες, θα μπορούσες να δεις την όλη εμπειρία σαν ένα αξιόλογο μάθημα.

Χρονοδιάγραμμα. Πώς θα ήταν να αρχίσεις να οργανώνεις καλύτερα τα πράγματα που χρειάζεται να κάνεις; Με ρεαλιστικό χρονοδιάγραμμα και καλές προτεραιότητες; Πώς θα ήταν να λαμβάνεις υπόψιν σου ότι αυτά που κάνεις ή δεν κάνεις μπορείς κάπως και με κάποιον τρόπο να έχουν επιρροή, σε μικρό ή και μεγαλύτερο βαθμό;

(Με την έγκριση της συγγραφέως)
ΠΗΓΗ